Жил сабе дед да баба, и было у них три сына': два разумных, а третий дурень - по имяни Иван, по прозванию По'пялов. Ён двенадцать лет ляжав у по'пяле[[1 - В золе (Т.е. на печке).]], вопасля' таго встав из по'пялу и як стряхнувся, дак из яго злятело шесть пудов по'пялу. В том царстве, где жив Иван, не было дня, а всё ночь; ета зрабив змей. Во Иван и абазва'вся, штоб истра'бить етаго змея, да и ка'жа свайму батьку: "Тату! Зраби мини куцабу'[[2 - Дубину.]] в пять пудов". Узявши тую куцабу', ён пашо'в на по'ля и кинув яе' угару'[[3 - Вверх.]] и пашо'в дамо'в. На дру'гий день пришо'в Иван на по'ля, на то'я ме'ста, где падкинув куцабу', наста'вив лоб - як лятить тая куцаба', як уда'ря яго в лоб, да и разбилась надво'я. Иван пришо'в дамов да и ка'жа свайму батьку: "Тату! Зраби мини другую куцабу' в десять пудов". Узявши тую куцабу', Иван пашо'в на по'ля да и кинув яе' угару': лятела тая куцаба' три дни и три ночи. На четвертый день пашо'в Иван на то'я ме'ста - як лятить тая куцаба'; ён наста'вив калено, и тая куцаба' разбилась на три части. По'пялов, пришо'вши дамо'в, загада'в[[4 - Заставил.]] батьку зрабить третью куцабу' у пятнадцать пудов. Узяв тую куцабу', пришов на по'ля и падкинув яе' угару': лятела тая куцаба' шесть дней. На сёмый день Иван пашо'в на то'я ме'ста; лятить тая куцаба', як уда'рицца аб лоб Иванав, дак аж лоб падався. Во ён ка'жа: "Ета куцаба' издержа змея!" Во, сабравшись, Иван паехав с брата'ми пабивать таго змея. Едя ён да едя, аж стаить хатка на куриной ножке, а в той хатце живе' змей. Яны та'матка[[5 - Там.]] астанавились. Иван павесив сваи рукавицы да ка'жа брата'м: "Як из маих рукавиц патяче' кровь, дак прибега'йте ка мне на по'мачь". Сказавши ета, Иван пашо'в у хату и сев пад масто'м[[6 - Мост (мостить) - пол.]] - аж едя змей на трёх галава'х: конь, спаткну'вся, сабака завыла, сокол затвеле'в[[7 - Захирел (Ред.).]]. Змей гаво'ря: "Чаго ты, конь, спаткну'вся, сабака завыла, сокол затвеле'в?" - "Якжа мини не спатыкацца, - ка'жа конь, - кали пад масто'м сядить Иван По'пялов". Во' змей и ка'жа: "Выхади-ка суда', Иванушка! Памеряем с табою силы". Ён выхо'дя, и стали яны бицца. Иван пабив таго змея да и сев изно'ва пад мост. Едя другий змей на шести галавах; ён и таго змея пабив - аж е'дя третий на двенадцати галавах. Ён и с тым став бицца и збив яму девять галов: не стало у змея силы. Глядять яны - аж лятить во'ран и кричить: "Кровь! Кровь!" Змей и ка'жа таму во'рану: "Ляти да маей жо'нки; яна заесть Ивана По'пялова". А ён ка'жа: "Ляти к маим брата'м; як яны приедуть, мы етаго змея убьем и тябе мяса аставим". Во'ран паслу'хав Ивана, палятев к яго брата'м да и став ка'ркать над их галавами. Браты' праснулись и, пачувши во'ранав крик, пабегли на по'мачь к брату; убили таго змея, взяли зме'еву галаву', и, пришо'вши к яго хате, яны разламили галаву' - и став белый свет па всяму царству. Пабивши змея, Иван По'пялов с брата'ми пае'хав дамо'в и забыв взять рукавицы; вяле'в брата'м падаждать яго, а сам вярнувся за рукавицами. Як падъехав к ха'те и хатев взять рукавицы, глядить - аж там змеиха и змее'вы дочки' размавля'ють[[8 - Разговаривают.]] праме'ж сабою. Ён зрабився като'м да и став курня'вкать[[9 - Мяукать.]] пад дверями. Яны пустили яго у хату. Ён, выслухавши всё, што яны гаварили, ухватив рукавицы и пабег. Прибегши к брата'м, сев на каня; во яны и паехали. Едуть яны да едуть; во пред ими зелёный луг, а на том лугу падушки шавко'вые. Во братья и кажуть: "Папасём ту'точка[[10 - Тут.]] каней и сами аддышем"[[11 - Отдохнем.]]. Иван ка'жа: "Пасто'йтя, братцы!" - да, узявши куцабу', ударив па падушкам; из тых падушак патякла кровь. Во яны паехали дальше. Едуть, едуть - аж стаить ябланька, и на той ябланьке залатые и сребряные яблачки. Во братья и кажуть: "Давайтя зъедим па яблачку". Иван гаво'ря: "Пастойтя, братцы! Я папробую", - и, узявши куцабу', ударив па той яблане; из яе' патякла кровь. Яны и паехали дальше. Едуть яны да едуть, во пред ими крыница[[12 - Ключ, родник.]]. Братья и кажуть: "Напьёмся вады". А Иван По'пялов и гаво'ря: "Стойте, братцы!" Узявши куцабу', ён ударив па крынице, и из той вады зрабилася кровь. Луг, шавко'вые падушки, ябланя и крыница - ета всё были дочки' зме'евы. Пабивши зме'евых до'чак, Иван По'пялов паехав с брата'ми дамо'в - аж лятить за ими змеиха, раззявила рот ад неба да земли и хатела Ивана праглинуть[[13 - Проглотить; глита'ть - глотать с жадностью.]], Иван и браты' яго кинули ей три пуды соли. Яна праглину'ла тую соль, падумавши, што то Иван По'пялов, а дале як рассмакавала[[14 - Распробовала.]] тую соль и убачила[[15 - Увидела.]], што ета не Иван, пабегла знова вслед. Во ён бача, што беда, як припустив каня да и схава'вся[[16 - Спрятался.]] у кузню к Кузьме и Демьяну за двенадцать дверей. Змеиха прилятела да и ка'жа Кузьме и Демьяну: "Адда'йтя мини Ивана По'пялова!" А яны кажуть: "Пралижи языком двенадцать дверей да и бери!" Змеиха зачала лизать двери; а яны разагрели железные щипцы, и як только яна прасу'нула язык у кузню - яны ухватили яе' за язык и начали бить малата'ми. Убивши змеиху, спалили и по'пял па ветру рассыпали, а сами паехали дамо'в; стали жить да паживать, гулять да пиравать, мед да вино папивать. И я там быв, вино пив, и в роте не было', а па бараде только тякло.
|